– Łączy nas jedna sprawa, wszyscy chcemy świeckiego państwa – w ten sposób Bożena Przyłuska z Kongresu Świeckości rozpoczęła konferencję prasową, na której zaprezentowano obywatelski projekt ustawy „Jawność przychodów oraz likwidacja przywilejów finansowych kościoła”.
W wyniku wielomiesięcznej współpracy i konsultacji z organizacjami i inicjatywami obywatelskimi, pro-świeckimi, partiami politycznymi oraz ekspertami prawa, pod egidą Kongresu Świeckości wypracowany został projekt ustawy, który w ramach obowiązującego porządku konstytucyjnego i w zgodzie z konkordatem precyzuje kwestię jawności przychodów oraz zakłada likwidację przywilejów podatkowych kościoła. Spotkanie z dziennikarzami nie obyło się bez zgrzytów z powodu Kancelarii Sejmu, która pomimo zaproszenia poselskiego odmówiła wstępu na teren parlamentu uczestnikom konferencji. Prezentacja obywatelskiego projektu ustawy ostatecznie odbyła się przed sejmowym biurem przepustek 31 stycznia 2019 r.
Już dziś zapowiadamy, iż w najbliższych miesiącach będziemy prowadzić obywatelską zbiórkę podpisów pod projektem ustawy, który zapewni transparentność finansów kościoła. Będziemy potrzebowali minimum 100 tysięcy podpisów, aby Sejm miał obowiązek rozpatrzyć taki projekt. Zapraszamy wszystkich, którym sprawę świeckiego państwa uważają za ważną i potrzebną, do udziału w zbiórce.
- Nasz projekt zakłada jawność finansowania kościoła, nie ma finansowania pod stołem i wszystko jest transparentne i odbywa się według ścisłych reguł. Tak dzisiaj nie jest – mówiła Bożena Przyłuska, pełnomocniczka obywatelskiego projektu ustawy, który zakłada jawność przychodów kościoła oraz likwidację jego przywilejów finansowych. – Dzisiaj mamy taką sytuację, iż nikt nie wie jakie są przychody kościoła, nikt nie wie ile wpływa na tacę, za pogrzeby, za śluby, za chrzty, z tytułu kolędy oraz innych darowizn. Nie wiemy więc jakie są zarobki kościoła i sytuacja ta jest nieuregulowana w polskim prawie. W związku z tym chcielibyśmy przywrócić normalność w stosunkach między państwem a kościołem i zaprowadzić porządek w tych sprawach. Po pierwsze, chcemy nałożyć na kościół obowiązek informowania państwa oraz jego organów skarbowych o tym jakie są jego przychody. Informacje te będą zbierane przez urzędy skarbowe i następnie przekazywane do Krajowego Administratora Skarbowego, który będzie tworzył łączne podsumowania i następnie publikował je w Biuletynie Informacji Publicznej. Dzięki temu finanse kościoła będą dostępne dla wszystkich obywatelek i obywateli poprzez strony internetowe BIP. Po drugie, chcemy by państwo, które w tej chwili przekazuje pieniądze kościołowi pod różnymi tytułami i nie zawsze w formie dotacji lub subwencji, ale również w formie np. nieruchomości za złotówkę, miało również obowiązek przekazywania informacji na ten temat obywatelkom i obywatelom, również za pośrednictwem Biuletyny Informacji Publicznej. W tym celu wszystkie podmioty publiczne będą miały obowiązek tego typu informacji do Krajowego Administratora Skarbowego, który opublikuje je w za pośrednictwem BIP-u. Po trzecie, zniesione zostaną przywileje finansowe kościoła, które można podzielić na cztery grupy.
Pierwsza, likwidacja wszelkich ulg, bonifikaty i preferencje związane z zakupem nieruchomości od skarbu państwa. W tej chwili mamy taką sytuację, iż kościół nabywa w sposób nieuzasadniony nieruchomości za złotówkę, na której następnie budowana jest w partnerstwie z góry ustalonym inwestorem, który we współpracy np. z bankiem powiązanym z obecnie rządzącymi podejmuje inwestycje, z których potem kościół czerpie zyski. Tak być nie może, że ze skarbu państwa, czyli naszego majątku w sposób niejawny i nietransparentny przekazywane są nieruchomości na rzecz kościołów i związków wyznaniowych. Dzieje się tak z naruszeniem zasady równości oraz praw innych podmiotów, w tym np. przedsiębiorców, czy też organizacji światopoglądowych innych niż związki wyznaniowe.
Druga, likwidacja możliwości odliczenie darowizn na rzecz kultu religijnego od przychodu. Nie znajdujemy żadnej podstawy, aby tego typu darowizny miały być odliczane od przychodu. Kult religijny to nie jest dobro publiczne wszystkich obywatelek i obywateli.
Trzecia, likwidacja zwolnienia z podatku dochodów z inwestycji kościoła, np. w nieruchomości pod wynajem, dobrym przykładem jest inwestycja warszawskiej kurii w Nycz Tower, która za pośrednictwem spółki będzie czerpać zysk z tej nieruchomości przez wiele, wiele lat.
Czwarta, likwidacja Funduszu Kościelnego. Nie znajdujemy uzasadnienie by kler był dalej finansowany z budżetu państwa, by dalej opłacane były z tego źródła składki do ZUS. Komisja Majątkowa zakończyła swoją działalność w 2011 roku i powód dla, którego te składki były opłacane już dawno się wyczerpał.
Świeckie Państwo
Prezes Stowarzyszenia Kongres Świeckości Mirosław Woroniecki nakreślił prawny kontekst inicjatywy ustawodawczej. – Nasz projekt wynika z naszego głębokiego szacunku dla zasady wyrażonej w 25 artykule Konstytucji, a mianowicie autonomii kościołów i związków wyznaniowych oraz państwa - każdego we własnym zakresie. Oznacza to, że państwo władne jest regulować powinności wszelkich podmiotów na swoim terytorium, w dowolnym zakresie jakim uważa za stosowny i potrzebny, z poszanowaniem pewnej sfery religijnej, która wynika właśnie z autonomii kościołów i związków wyznaniowych. Regulacja ta musi dotyczyć rzeczy podstawowych, jak kwestie jawności oraz likwidację niektórych przywilejów, które nie znajdują uzasadnienia, ponieważ nie są powiązane ze sferą religijną lecz są wykorzystywane coraz częściej dla działalności zarobkowej, inwestycyjnej, czy też deweloperskiej.
- Dołączamy do tego projektu z radością. Wierzymy, iż to dziwne przekonanie Episkopatu i kościoła, że może dyktować Polkom i Polakom - bez względu czy są wierzący czy niewierzący - jak mają żyć, co mają robić; wynika z wszechwładzy kościoła, także tej finansowej – powiedziała Marta Lempart z Ogólnopolskiego Strajku Kobiet. – Nasza droga będzie długa, a kościół będzie bronił swojego stanu posiadania. Zmiana, która zajdzie będzie bardzo głęboka, a my wierzymy, że państwo będzie świeckie!
SLD weźmie udział w zbiórce podpisów, podczas konferencji w imieniu partii głos zabrała prof. Joanna Senyszyn. – Wiele miesięcy temu skierowaliśmy ponad sto pytań do rządu związanych z finansowaniem kościoła, a konkretnie z darowiznami, które skarb państwa łoży na rzecz kościoła. Ciąża trwa 9 miesięcy, a my wciąż nie możemy się doczekać odpowiedzi. Może PiS-owski rząd jest jak słonica, której ciąża trwa dwa lata. Wyraźnie widać, że nie tylko kościół nie chce ujawnić żadnych danych dotyczących swoich finansów, ale również państwo chroni te informacje. Dawanie pieniędzy przez rząd oraz samorządy kościołowi to jest bardzo wygodny sposób finansowania sobie przez partię rządzącą kampanii wyborczej. Później widzimy przemawiającego prezydenta w kościele podczas kampanii wyborczej, kiedy to kandydaci na posłów przemawiają z ambony. Jest to dla wielu naszych rodaków bardzo przemawiający sposób prowadzenia agitacji. Należy sobie uświadomić, że kościół to jest zbiór wiernych, ale czy któryś z naszych wieżących rodaków mógł kupić sobie w centrum miasta teren za symboliczną złotówkę? Nie, chociaż jest w tym zbiorze wiernych. Natomiast kościół jako instytucja z takich przywilejów korzysta. Kościół w Polsce jest bezwzględny, bezczelny i bogaty, ale chce być jeszcze bogatszy. Na przykład w Krakowie park Jalu Jurka jest niedostępny dla mieszkańców miasta, właścicielami parku są księża Salwatorianie, którzy chcą od miasta 11 mln za jego sprzedaż, Kraków chce zapłacić jedynie 4 mln złotych. Salwatorianie zamierzają walczyć o dodatkowe 6 mln jak o niepodległość. Jeden z radnych Krakowa zaproponował: skoro kościół może kupować od państwa nieruchomości za jeden procent wartości, to może również sprzedawać nieruchomości za jeden procent wartości. Widzimy dużą dysproporcję pomiędzy traktowaniem kościoła, a wszystkich innych podmiotów gospodarczych, zatem mamy tutaj do czynienia z nieuczciwą konkurencją. Uważamy, iż to trzeba znieść, tak aby kościół był traktowany jak każdy inny podmiot. To jest pierwszy projekt, który reguluje wszystkie te kwestie. Najlepiej byłoby kościół opodatkować, ale na razie nie jest to możliwe. Będziemy się również domagać innych zmian, chociażby w ceremoniale państwowym, aby uroczystości nie rozpoczynały się od mszy, aby w pierwszych rzędach nie siedzieli biskupi, którzy nie powinni być witani jako pierwsi. Nasza walka będzie niezwykle trudna, pierwszy projekt ustawy o zniesieniu Funduszu Kościelnego SLD, jako projekt Senacki, złożyliśmy w 2004 r., czyli 15 lat temu. Sojusz nigdy nie miał odpowiedniej większości, ale dziś świeckie państwo jest w rękach obywatelek i obywateli, którzy muszą odpowiednio głosować w jesiennych wyborach. Jednocześnie apeluję do Platformy Obywatelskiej i Nowoczesnej oraz Roberta Biedronia, który tak wiele mówi o świeckim państwie: przystąpcie do naszego projektu.
- Protestują nauczyciele, pielęgniarki, pracownicy domów opieki, chcą podwyżek. Słyszymy, że nie ma pieniędzy, pieniędzy które wartkim strumieniem płyną w kierunku kościoła katolickiego – stwierdziła Marcelina Zawisza z Partii Razem. - Kiedy usłyszeliśmy o inicjatywie Kongresu Świeckości, przystąpiliśmy jako Partia Razem do współpracy i zamierzamy w aktywny sposób uczestniczyć w zbiórce podpisów – zapowiedziała Zawisza. - Kościół stoi ponad prawem ponieważ społeczeństwo się na to godzi, chcemy pokazać, że z naszej strony zgody nie ma – podkreśliła.
Zdaniem Wojciecha Kubalewskiego z Partii Zieloni zapisy Konstytucji oraz z ustawy o gwarancji sumienia i wyznania nie są dziś w Polsce przestrzegane. - „Rzeczpospolita jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań” – to są dziś w Polsce puste słowa, a rzeczywistość jest tragicznie odległa od tych zapisów.
Katarzyna Kądziela Inicjatywa Feministyczna oceniła, iż kościół katolicki jest instytucją najbardziej wrogą kobietom w Polsce, która wciąż próbuje narzucić Polkom i Polakom patriarchalny model życia. - My takiego świata nie chcemy, ponieważ kobiety i mężczyźni powinni mieć równe prawa i wolności oraz możliwości ich realizacji. A kościół katolicki stoi na drodze osiągnięcia tej równości.
– Chcemy rozdziału państwa od kościoła, aby nasze państwo było świeckie, dlatego przystąpiliśmy do tej inicjatywy – powiedział z Partii Wolność i Równość.
W zbiórce potwierdziło już kilkadziesiąt organizacji i inicjatyw w tym:
- partie polityczne: Sojusz Lewicy Demokratycznej, Partia Razem, Partia Zieloni, Inicjatywa Feministyczna, Wolność i Równość
- organizacje i inicjatywy pro-świeckie: Fundacja Wolność od Religii, Stowarzyszenie Polska Laicka, Koalicja Ateistyczna, Fundacja im. Kazimierza Łyszczyńskiego, PolskieStowarzyszenie Racjonalistów, Towarzystwo Kultury Świeckiej, Wszechnica Oświeceniowo-Racjonalistyczna, DOŚĆ milczenia – STOP klerykalizacji Polski, Świecka Polskakolektywy kobiece – Ogólnopolski Strajk Kobiet oraz jego formacje regionalne: Warszawa, Wrocław, Poznań, Kraków, Trójmiasto, Toruń, Kielce, Katowice, Piła, Wałbrzych, Zgorzelec, Gorzów, Lublin, Radom, Puławy, Gryfino, Bielsko-Biała, Opole, Zawiercie, Słupsk, Zielona Góra Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom, Dziewuchy Węgorzewo, Femini Berlin / Polska, Stowarzyszenie Stop Stereotypom, Feministyczna Brygada Rewolucyjna FeBRa Manifest Wolnej Polki, Śląskie Perły, Dziewuchy Węgorzewo, Fundacja Nie Tylko Matka Polka
- organizacje obywatelskie – Obywatele RP, KOD Wrocław, Stowarzyszenie Lepszy Gdańsk, Fundacja Wolni i Równi, Stowarzyszenie Tarcza, Wspólna Zielona Góra, Otwarta Częstochowa, Dekoder
- osobistości: Prof. Joanna Senyszyn, Prof. Danuta Waniek, Marta Lempart, Paulina Piechna-Więckiewicz, mec. Ryszard Kalisz, Krzysztof Pieczyński